Konserwacja zegara empire XVIII/XIX w. ze zbiorów Muzeum w Przeworsku
Nr inw. MP-H-31
      
   
Zadanie zrealizowano ze środków Narodowego Centrum Kultury
w ramach Programu Operacyjnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Rozwój Inicjatyw Lokalnych.  
     



Stan przed konserwacją:

        


 
        

       
        
                    


Stan po konserwacji:


                                             



                          



      



Opis obiektu:


Obudowa snycerowana w miękkim drewnie. Cały korpus wykonany jest z trzech kawałków drewna.
Wokół tarczy zegara zawinięta jest draperia u góry przytrzymywana przez orła z rozpostartymi
skrzydłami. Powierzchnia draperii polichromowana w kolorze cynobru z małymi złotymi
krzyżykami i złoconymi frędzlami Korpus orła polichromowany, ze złoceniami na głowie,
częściowo na skrzydłach, i na szponach. Korpus i skrzydła orła pokryte piórami polichromowanymi
w kolorze ciemnej szmaragdowej zieleni.

Zadanie obejmowało wykonanie pełnej konserwacji snycerowanej obudowy oraz tarczy zegara:
1. trucie profilaktyczne owadów (drewnojadów)
2. wzmocnienie konstrukcji
3. uzupełnienie brakujących elementów snycerki
4. oczyszczenie brudu i usunięcie wtórnych przemalowań
5. usunięcie gruntów
6. doczyszczenie warstwy oryginalnej draperii i korpusu orła
7. zakładania nowych gruntów i opracowanie gruntów
8. założenie pulmentu
9. złocenie złotem karatowym na poler
10. punktowanie draperii i korpusu orła
11. werniksowanie powierzchni polichromowanych
12. zabezpieczenie złoceń

Ponadto w ramach zadania opracowano dokumentację konserwatorską opisową i fotograficzną
rejestrującą i opisującą stan zachowania przed konserwacją, przebieg prac konserwatorskich
oraz zalecenia konserwatorskie dla użytkownika dotyczących warunków eksponowania.


Empire, styl cesarstwa (franc. władza, cesarstwo, z łac. imperium - władza, państwo,
cesarstwo) jest to późna odmiana klasycyzmu ukształtowana we Francji w latach 1800-1815,
związana z okresem panowania cesarza Napoleona I. Styl ten najpełniej wypowiedział się w
architekturze, dekoracji wnętrz i meblarstwie. Charakteryzował go, większy niż we
wcześniejszym okresie klasycyzmu, wpływ sztuki greckiej, szczególnie silne powiązanie ze
sztuką rzymską i dużą liczbą motywów egipskich, spopularyzowanych po wyprawie Napoleona do
Egiptu (w latach 1798-1801). W architekturze dążono do okazałości, monumentalizmu, symetrii
i surowości form przy bogactwie ornamentyki, dużej ilości elementów dekoracyjnych,
przedstawień figuralnych, symboli i atrybutów władzy. Typowymi motywami były m. in.:
uskrzydlone postacie aniołów, geniuszów i bóstw, lwy, sfinksy, chimery, łabędzie, cesarskie
orły w wieńcach laurowych lub dębowych, draperie, trofea, rózgi liktorskie, instrumenty
muzyczne (liry, harfy), girlandy z kwiatów i owoców, wazy, medaliony, rogi obfitości,
pszczoły i monogramy „N”.
W 1 poł. XIX w. empire przyjął się w całej Europie, m. in. w sztuce polskiej.


Snycerstwo – sztuka rzeźbienia w drewnie, jedna z przodujących gałęzi rzeźby. Znane od
starożytności, i wczesnego średniowiecza. Rozkwit przeżywało w okresie późnego gotyku, w XIV
i XV w. kiedy to wykonywano w tej technice ołtarze szafowe z polichromowanymi płaskorzeźbami
i rzeźbami. Drugim okresem rozkwitu snycerstwa był barok, zwłaszcza XVIII w.. Wówczas w
technice tej wykonywano z wielkim rozmachem wyposażenie wnętrz kościołów: ołtarze
architektoniczne z bogatą dekoracją ornamentalną, z pełnoplastycznymi figurami świętych i
puttami, ambony, chrzcielnice, stalle i konfesjonały oraz prospekty organowe. Snycerstwo
było i jest charakterystyczne dla twórczości ludowej.


Orzeł – motyw dekoracyjny, przedstawiany zazwyczaj z rozpostartymi skrzydłami, występujący w
sztuce wszystkich czasów. Nadawano mu często treść symboliczną, np. zrywający się do lotu
orzeł rzymski z okresu cesarstwa – symbol władzy i siły, od średniowiecza stał się jednym z popularniejszych znaków herbowych, zwłaszcza w heraldyce rodów panujących (jako orzeł jedno
lub dwugłowy). Był m. n. typowym motywem ornamentyki klasycystycznej, zwłaszcza empire’u,
stosowanym w dekoracjach architektonicznych i rzemiośle artystycznym.


Draperia – tkanina ułożona w dekoracyjne fałdy, stosowana często w wystroju wnętrz,
zwłaszcza barokowych. Imitacje draperii w kamieniu, stiuku, tynku, drewnie polichromowanym,
draperie występujące w malarstwie i grafice w postaci rozsuniętych kotar czy festonów były
szczególnie popularne w sztuce (w gotyckich nagrobkach, barokowych ołtarzach i obrazach,
wnętrzach epoki klasycyzmu, zwłaszcza w jego późnej odmianie zwanej empirem.

oprac. na podstawie:
S. Kozakiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. 2, Warszawa 1996
A. Dulewicz, Słownik sztuki francuskiej, Warszawa 1981.