Muzeum Zespół Pałacowo-Parkowy w Przeworsku w ramach Programu Operacyjnego: Dziedzictwo kulturowe priorytet 2: Rozwój instytucji muzealnych finansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego od marca 2007 r. realizuje projekt konserwacji i digitalizacji najstarszych dokumentów archiwalnych w zbiorach muzeum.  

            Wśród wytypowanych do konserwacji dokumentów znalazły się najcenniejsze w zbiorach muzeum, przywileje królów Polski – Władysława IV z 1633 r., Jana Kazimierza z 1661 r. i Jana III Sobieskiego z 1683 r. Ponadto wśród konserwowanych archiwaliów znalazły się dokumenty właścicieli Przeworska – Rafała Tarnowskiego, Konstantego i Aleksandra Ostrogskich i Lubomirskich: Jerzego, Józefa, Stanisława i Antoniego. Konserwacji poddawano łącznie 17 z 40 zgromadzonych w muzealnym archiwum dokumentów. Do tej pory ze względu na zły stan zachowania nie były one prezentowane szerszej publiczności

              Królowie Polscy począwszy od Zygmunta Starego do Augusta III Sasa na skutek interwencji i próśb właścicieli miasta, zwykle po koronacji, zatwierdzali nadania i przywileje swoich poprzedników dla miasta Przeworska. Przywileje stanowiły podstawę dla rozwoju organizacji samorządowych, rozwoju życia gospodarczego i prawnego Przeworska.

Najstarszy konserwowany dokument królewski sięga roku 1597, wydany przez króla Zygmunta III Wazę, w którym król potwierdza i nadaje nowe ulgi podatkowe mieszkańcom Przeworska z przeznaczeniem na zwiększenie obronności miasta. Inny dokument dotyczący obronności miasta pochodzi z 1670 roku i był wydany przez Króla Michaela Korybuta Wiśniowieckiego, w którym władca wyrażał wdzięczność Przeworszczanom za męstwo podczas wojen.

Niezwykle cennym zabytkiem związanym z historią przeworskiego rzemiosła jest najstarszy dokument pergaminowy z 1486 r., wystawiony przez urząd wójtowsko–radziecki, w którym jest mowa o oddzieleniu się cechu szewskiego od cechu kuśnierskiego.

Dokumenty dla uwiarygodnienia opatrywano pieczęciami lakowymi, woskowymi, czasami papierowymi. Dla ich sporządzenia używano atramentu w kolorze granatowym, zielonym lub w kolorze sepii.

             Dokumenty te są nielicznymi źródłami do badania dziejów Polski w okresie staropolskim. Ich konserwacja i digitalizacja umożliwi pełne odczytanie treści, prezentowanie oryginałów na wystawach czasowych, publikację źródeł w wydawnictwach i na stronie internetowej muzeum oraz udostępnianie kopii cyfrowych do badań naukowych i prezentacji multimedialnych, oraz jako pomoc dydaktyczna w czasie zajęć edukacyjnych prowadzonych w muzeum.

               Na I połowę 2008 roku planowana jest wystawa, na której zostaną zaprezentowane skarby muzealnego archiwum, a wśród nich także konserwowane dokumenty.

           Małgorzata Wołoszyn

 
 Dokument króla Władysława IV – przywilej dla bednarzy i stolarzy, 1633 r.,

wym.: 52 cm x 42 cm

Dokument Jana Kazimierza – przywilej na targi, 1661 r.,

wym. 24 cm x 30 cm

                         

Dokument Jana III Sobieskiego, 1683 r.,

wym. 25 cm x 37cm

                                          

Dokumenty właścicieli miasta Przeworska

 
Kopia przywileju Rafała Tarnowskiego z 1473 r., XVIII w.,

wym. 36 cm x 20,5 cm

           

Dokument Konstantego Ostrogskiego – potwierdzenie swobód dla miasta, 1580 r.,

wym. 27 cm x 58 cm

 
                               

Dokument Aleksandra Ostrogskiego – przywileje dla rodziny żydowskiej, 1594 r.,

wym. 71 cm x 64 cm

                              

Dokument Jerzego Lubomirskiego – nadanie praw obywatelskich dla rodziny żydowskiej,   1650 r.,

wym. 33 cm x 52 cm

                    

Dokument Stanisława Lubomirskiego – potwierdzenie przywilejów cechowych i swobód obywatelskich, 1653 r.,

wym. 69 cm x 38 cm

 
                                   

Dokument Józefa Lubomirskiego – prawa dla rodziny żydowskiej, 1712 r.,

pergamin bez pieczęci,

wym. 28,5 cm x 48,5 cm

                                 


              

Dokument Antoniego Lubomirskiego - prawa obywatelskie dla rodziny żydowskiej, 1763 r.

pergamin z pieczęcią lakową,  

wym. 39 cm x 48,5 cm

                          

Dokument urzędu wójtowsko-ławniczego i burmistrzowskiego – przywileje dla szewców,      bez daty,

pergamin z dwiema pieczęciami lakowymi,

wym. 46,5 cm x 28 cm

 
                                    

Fragment dokumentu – dotyczący cechu szewskiego w Przeworsku, 1627 (1)? r.,

wym. 8 cm x 25,5 cm

 
               

Dokument Antoniego Lubomirskiego – zakazujący obywatelom przeworskim wstępować do zakonu, 1747 r.,

papier, ślad po pieczęci lakowej,

                              

Edykt Antoniego Lubomirskiego zakazujący mieszczanom oddawanie synów do zakonu bez pozwolenia, 1750 r.,

papier, odcisk pieczęci na papierze,

wym. 24 cm x 38,5 cm

                                             

Potwierdzenie edyktu przez Antoniego Lubomirskiego z 1756 r.,

papier, odcisk pieczęci na papierze,

wym. 24 cm x 38,5 cm

                        

Dokument Antoniego Lubomirskiego dotyczący spłaty długów zaciągniętych u osób, których majątki spłonęły w pożarze, 1751 r.,

papier, odcisk pieczęci na papierze,

wym. 24 cm x 38,5 cm

nr inw. MP-DA-30/31

                        

Dokument Antoniego Lubomirskiego dotyczący nadania na własność majątku Marcinowi i Annie Cupersonom, 1757 r.,

papier , odcisk pieczęci na papierze,

wym. 24 cm x 38,5 cm